Układ oddechowy każdego dnia jest narażany na działanie różnych czynników szkodliwych, w tym drobnoustrojów. Infekcje górnych dróg oddechowych to nie tylko zapalenie gardła czy katar. Czasami stan zapalny może pojawić się także w krtani.
Czym właściwie jest krtań?
Krtań jest fragmentem układu oddechowego. Znajduje się zaraz pod gardłem. Ma ona za zadanie chronić nas przed dostaniem się pokarmu do dalszej części dróg oddechowych, a tym samym przed uduszeniem. Ponadto, dzięki krtani możemy mówić, ponieważ właśnie tam znajdują się struny głosowe. Dlatego schorzenia tego narządu wpływają negatywnie na głos.
Objawy zapalenia krtani
Przy zapaleniu krtani pojawia się chrypka i problemy z wydobywaniem głosu. Może im towarzyszyć suchy kaszel, a także czasowa utrata głosu. Zapalenie krtani często występuje jednocześnie z innymi chorobami układu oddechowego, dlatego pacjent może doświadczać jednocześnie wielu innych objawów, takich jak ból gardła, katar, gorączka.
Ile trwa zapalenie krtani?
Zapalenie krtani możemy podzielić na 2 rodzaje, ze względu na to, jak długo utrzymują się objawy choroby. Wyróżniamy zapalenie:
- ostre,
- przewlekłe.
Zapalenie ostre pojawia się nagle i trwa nie dłużej niż 3 tygodnie. Jeżeli utrzymuje się przez dłuższy czas, mówimy wtedy o zapaleniu przewlekłym. W tym przypadku objawy na ogół rozwijają się powoli. Ponadto nie zawsze występują one z taką samą mocą. Ich nasilenie może wzrastać i maleć okresowo.
Czy infekcje górnych dróg oddechowych mogą prowadzić do ostrego zapalenia krtani?
Najczęstszą przyczyną ostrego zapalenia krtani są właśnie infekcje górnych dróg oddechowych, w szczególności te powodowane przez wirusy. Rzadziej powstają one przez zakażenie bakteryjne. Ostre zapalenie krtani może się rozwinąć także, np. w wyniku nadużycia głosu.
Jak objawiają się infekcje górnych dróg oddechowych?
Na infekcję górnych dróg oddechowych może wskazywać występowanie m.in.:
- kataru,
- zatkanego nosa,
- bólu gardła,
- bólu głowy,
- kaszlu,
- kichania.
Do powszechnie występujących infekcji górnych dróg oddechowych zaliczamy np.:
- grypę;
- przeziębienie;
- zapalenie gardła, np. anginę;
- zapalenie zatok;
- COVID-19.
Przeziębienie
Wirusy wywołujące przeziębienie, mogą także powodować zapalenie krtani. Przenoszą się drogą kropelkową, przez kichanie i kaszel. Co istotne, można się także nimi zarazić przez dotykanie rzeczy, na które osoba chora przeniosła wirusy. Dlatego tak bardzo ważna jest higiena rąk.
Przeziębieniem zarazić się można w każdym wieku, ale szczególnie narażone są dzieci, które przebywają w dużych grupach, w niewielkiej odległości. Dodatkowo często dotykają one swoich oczu, ust, nosa, nie myjąc uprzednio rąk. Ponadto odporność dzieci jest oczywiście słabsza niż odporność przeciętnej osoby dorosłej.
Przeziębienie na ogół nie jest poważnym problemem i samo przechodzi, nie wymagając przy tym specjalnego leczenia. Żeby złagodzić dolegliwości, stosuje się lekarstwa łagodzące objawy, np. krople obkurczające błonę śluzową nosa.
Grypa
Grypa również jest chorobą wirusową, podczas której może rozwinąć się zapalenie krtani. Schorzenie to charakteryzuje się szybkim początkowym rozwojem objawów. Poza katarem, kaszlem, bólem gardła, pacjent może mieć także gorączkę oraz odczuwać bóle mięśni i stawów. Tak jak przeziębienie, grypa także rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Dlatego należy pamiętać o myciu rąk oraz o zasłanianiu ust i nosa w czasie kichania, kaszlu. U większości ludzi choroba ta przechodzi w ciągu kilku dni, bez specjalnego leczenia, a jedynie przy pomocy leków łagodzących objawy. Trzeba jednak pamiętać, że grypa potencjalnie może być niebezpieczna, szczególnie dla osób z grupy ryzyka. Zaliczamy do nich m.in.:
- kobiety w ciąży;
- małe dzieci (poniżej 5. roku życia);
- ludzi w podeszłym wieku;
- osoby z pewnymi chorobami, np.: serca, płuc, wątroby;
- pacjentów z osłabioną odpornością, np. przyjmujących niektóre leki przeciwnowotworowe lub chorujących na AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności).
Infekcje bakteryjne górnych dróg oddechowych
Mimo, że to głównie wirusy odpowiadają za zapalenie krtani, bakterie także mogą je powodować. Przykładem są paciorkowce (rodzaj bakterii) wywołujące niektóre infekcje gardła. U osób z zapaleniem gardła spowodowanym przez te bakterie, stan zapalny może rozwinąć się także w krtani.
Jakie mogą być przyczyny przewlekłego zapalenia krtani?
U osób z przewlekłym zapaleniem krtani powstaje chrypka i dochodzi do zmian głosu. Przyczyn tego stanu może być kilka.
Podrażnienie krtani
Czynniki drażniące mogą powodować opuchnięcie oraz stan zapalny krtani. Wśród nich wymienia się:
- papierosy,
- alkohol,
- chemikalia.
Związki chemiczne, które prowadzą do problemów z krtanią, mogą znajdować się w powietrzu, np. w miejscu pracy. Dlatego to tak ważne, aby pracodawca monitorował normy w celu zapewnienia zdrowia pracowników.
Nadużywanie głosu
Mówienie zbyt dużo lub zbyt głośno przez dłuższy czas także może prowadzić do przewlekłego zapalenia krtani. Dotyczy to m.in. piosenkarzy czy nauczycieli. Co ciekawe, czasami rozwija się ono także u dzieci, które nadużywają swojego głosu podczas zbyt głośnych zabaw.
Choroba refluksowa przełyku
W chorobie refluksowej przełyku dochodzi do cofania się kwaśnej zawartości żołądka do przełyku i gardła. Chociaż to choroba układu pokarmowego, cofająca się treść podrażnia także krtań, co może prowadzić do jej przewlekłego stanu zapalnego. Pacjenci z refluksem, u których rozwinęło się zapalenie krtani mogą się skarżyć na:
- chrypkę,
- ciągły kaszel,
- uczucie dyskomfortu podczas przełykania.
Jak leczyć zapalenie krtani?
W większości przypadków terapia tego problemu polega na łagodzeniu objawów. Warto skonsultować się z lekarzem jeżeli:
- objawy nie mijają w ciągu 2. tygodni,
- odczuwa się duży ból,
- występują problemy z połykaniem.
Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu i wykonaniu badań zadecyduje o dalszym leczeniu.
Sposoby na zapalenie krtani
Przy zapaleniu krtani należy przede wszystkim oszczędzać swój głos, na ile to możliwe. Dodatkowo bardzo ważne jest nawilżanie krtani. Dobrze sprawdzi się tutaj picie dużej ilości płynów. Warto zadbać o odpowiednie nawilżenie powietrza w pomieszczeniach, w których się przebywa. W szczególności to problem w sezonie grzewczym. W tym celu można stosować nawilżacze powietrza lub po prostu ustawić miski z wodą w pobliżu grzejnika.
Ból gardła przy zapaleniu krtani
Jeżeli zapaleniu krtani towarzyszy ból gardła, możemy zapytać farmaceutę o preparaty bez recepty łagodzące tę dolegliwość. Zawierają one w składzie, m.in. substancje odkażające i znieczulające miejscowo, np. benzydamina. Znajdziemy je w postaci aerozoli do stosowania w jamie ustnej i gardle lub w formie tabletek do ssania. W przypadku młodszych dzieci aerozole będą wygodniejszą i bezpieczniejszą formą, ponieważ maluchy mają problemy z ssaniem pastylek. Kupując taki preparat należy powiedzieć farmaceucie w jakim wieku jest dziecko, żeby mógł on dobrać odpowiedni lek dla jego grupy wiekowej.
Suchy kaszel przy zapaleniu krtani
Jak już wspomniano, zapaleniu krtani może towarzyszyć uporczywy kaszel. Na ogół jest on suchy, co oznacza, że nie odkrztuszamy żadnej wydzieliny. Tutaj także farmaceuta może nam doradzić jakie syropy lub ewentualnie hamujące kaszel warto zastosować. Przykładem mogą być syropy zawierające w składzie lewodropropizynę. To substancja zmniejszająca częstotliwość i intensywność kaszlu. Mogą ją stosować dorośli i dzieci.
Antybiotyk na przeziębienie i grypę?
Zarówno przeziębienie, jak i grypę powodują wirusy. Antybiotyki działają przeciwbakteryjnie, a nie przeciwwirusowo, dlatego nie leczą one tych chorób. Poza brakiem efektywności, należy pamiętać też o ich skutkach ubocznych. Jak wszystkie leki, antybiotyki nie są obojętne dla naszego organizmu. Mogą powodować m.in.
- biegunki,
- wysypki,
- infekcje grzybicze.
Nadużywanie antybiotyków, kiedy nie ma takiej potrzeby, prowadzi do wytworzenia bakterii opornych na ich działanie. W taki sposób dochodzi do infekcji bakteryjnych, przy których mamy duże problemy z ich wyleczeniem.
Wykaz źródeł:
- Suárez-Quintanilla J, Fernández Cabrera A, Sharma S. Anatomy, Head and Neck, Larynx. In: StatPearls [Internet]; 2022 [Dostęp: 14.02.23] Internet: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538202/
- Caserta MT. Acute Laryngitis. Mandell, Douglas, and Bennett’s Principles and Practice of Infectious Diseases. 2015,760–761.e1.
- NHS: Laryngitis. 2020. [Dostęp: 14.02.23] Internet: https://www.nhs.uk/conditions/laryngitis/
- Dworkin, J. P. Laryngitis: Types, Causes, and Treatments. Otolaryngologic Clinics of North America, 2008. 41(2), 419–436.
- UpToDate: Hoarseness in adults. 2021. [Dostęp: 16.02.23]
- Thomas M, Bomar PA. Upper Respiratory Tract Infection. In: StatPearls [Internet]; 2022 [Dostęp: 14.02.23] Internet: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532961/
- UpToDate: Upper respiratory tract infections: Considerations in adolescent and adult athletes.2022. [Dostęp: 16.02.23]
- Harvard Health Publishing – Harvard Medical School: Laryngitis. 2022. [Dostęp: 16.02.23] Internet: https://www.health.harvard.edu/a_to_z/laryngitis-a-to-z
- Johns Hopkins Medicine: Upper Respiratory Infection (URI or Common Cold). [Dostęp: 14.02.23] Internet: https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/upper-respiratory-infection-uri-or-common-cold
- InformedHealth.org: Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); Common colds: Overview. 2006. [Dostęp: 14.02.23] Internet: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279543/?report=reader
- World Health Organization: Influenza (Seasonal). 2023. [Dostęp: 14.02.23] Internet: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/influenza-(seasonal)
- Harvard Health Publishing – Harvard Medical School: Chronic Laryngitis. 2022. [Dostęp: 14.02.23] Internet: https://www.health.harvard.edu/a_to_z/chronic-laryngitis-a-to-z
- Charakterystyka Produktu Leczniczego: UNIBEN, 1.5mg/ml, aerozol do stosowania w jamie ustnej i gardle. Numer pozwolenia: 17982.
- NIH – National Center for Advancing Translational Sciences – Inxight Drugs: Levodropropizine. [Dostęp: 15.02.23] Internet: https://drugs.ncats.io/drug/3O31P6T4G3
- Centers for Disease Control and Prevention: Antibiotics Do’s & Don’ts. 2021. [Dostęp: 15.02.23] Internet: https://www.cdc.gov/antibiotic-use/do-and-dont.html