Jednym z problemów, z jakimi muszą mierzyć się astmatycy, jest kaszel. Może być on uciążliwy, dlatego chorzy poszukują różnych sposobów radzenia sobie z nim. Jakie leki bez recepty można stosować, a które są przeciwwskazane w kaszlu astmatycznym?

Na czym polega astma?

Astma dotyka układu oddechowego. Nie jest ona krótkotrwałym problemem, a chorobą przewlekłą (trwającą długo i rozwijająca się stopniowo). Powoduje ją trwały stan zapalny w oskrzelach.

Jak objawia się astma?

Astma objawia się:

  • dusznością (uczuciem braku powietrza, trudnością w oddychaniu),
  • kaszlem,
  • świszczącym oddechem, 
  • uciskiem w klatce piersiowej.

Osoba chora miewa ataki, podczas których dochodzi do chwilowego nasilenia objawów. 

Co zwiększa ryzyko zachorowania na astmę?

Nie można ustalić jednej, konkretnej przyczyny wystąpienia astmy u danej osoby. Ryzyko zachorowania na astmę zwiększa się, gdy:

  1. Pacjent ma w rodzinie kogoś, kto choruje na astmę. W szczególności gdy dotyczy to blisko spokrewnionej osoby, np. rodzica. 
  2. Osoba jest alergikiem cierpiącym np. na katar sienny (katar alergiczny). 
  3. U kogoś na wczesnym etapie życia wystąpiły sytuacje mające negatywny wpływ na rozwijające się płuca, np.:
  • urodzenie się z niską masą urodzeniową lub zbyt wcześnie,
  • infekcje wirusowe układu oddechowego, 
  • narażenie na dym tytoniowy.

To tylko kilka z wielu przykładów czynników mogących odpowiadać za powstanie tej choroby.

Jakie są rodzaje astmy?

Podziałów astmy jest wiele. W jednym z nich dzielimy ją na: 

  • łagodną, 
  • umiarkowaną, 
  • ciężką.

To rozróżnienie wynika z tego, jakie leczenie musimy zastosować u pacjenta, aby uzyskać pożądany efekt, czyli zminimalizować objawy choroby. Powszechnie dzieli się tę chorobę na typy także ze względu na jej pochodzenie. Wtedy mówimy m.in. o:

  • astmie alergicznej, 
  • astmie niealergicznej.

Dodatkowo wyróżniamy astmę z trwałym ograniczeniem przepływu powietrza. Podejrzewa się, że powstaje ona u osób, u których doszło do zmian w drogach oddechowych. Kolejnym typem jest astma występująca u  ludzi otyłych, objawiająca się silnymi symptomami ze strony układu oddechowego. Rozróżnia się także astmę, która ma swój początek dopiero w życiu dorosłym, o której więcej przeczytasz w dalszej części artykułu.

Astma alergiczna 

W przypadku astmy atopowej (alergicznej) to alergeny (substancje wywołujące objawy alergii) odpowiadają za objawy choroby. U astmatyka z tym typem choroby, atak może wywołać kontakt ze:

  1. Zwierzętami, a konkretniej ich moczem, włosami, odchodami, śliną. Za wystąpienie symptomów mogą odpowiadać też zwierzaki domowe, np. psy, koty. 
  2. Roztoczami kurzu domowego (mikroskopijnymi zwierzętami żyjącymi w kurzu) i ich odchodami oraz skorupami. Nie są one widoczne gołym okiem. Można je znaleźć w łóżku, ciuchach, meblach. Przebywają w miejscach ciepłych i wilgotnych. 
  3. Pleśnią, czyli grzybem pojawiającym się tam, gdzie jest wilgoć. Produkuje on spory (komórki umożliwiające rozmnażanie się), które wdychane, stają się alergenem. 
  4. Pyłkami traw, drzew.

Ten rodzaj astmy często rozpoznaje się już w wieku dziecięcym. Zwłaszcza u dzieci, które mają zdiagnozowane alergie lub mają w rodzinie alergików.

Astma niealergiczna 

Astmę niealergiczną nazywa się również nieatopową. W tym typie atak astmatyczny może  wywoływać np.:

  • wysoka lub niska temperatura powietrza, 
  • infekcja wirusowa układu oddechowego, 
  • stres,
  • aktywność fizyczna.

Jednak co istotne, uprawianie sportu nie powoduje, że ktoś zachoruje na tę chorobę, a jedynie może wywołać atak astmy. U tej samej osoby wiele różnych czynników może wyzwalać atak astmy.

Astma u dorosłego a u dziecka 

Astma może kojarzyć się z tym, że zawsze pojawia się już w wieku dziecięcym. Jednak nie jest to do końca prawda. Zdarza się, że ktoś zaczyna chorować dopiero jako osoba dorosła, np. kiedy przez całe wcześniejsze życie nie miał do czynienia z czynnikiem wywołującym atak astmy. W przeciwieństwie do astmy dziecięcej, ta zaczynająca się w wieku dorosłym, rzadziej ma podłoże alergiczne. Ponadto na ogół ma cięższy przebieg i mniejszą szansę na remisję (cofnięcie objawów choroby).

Czy można wyleczyć astmę u dziecka?

Nie mamy leku, który umożliwia całkowite wyleczenie astmy. Jednak u niektórych dzieci dochodzi do poprawy w czasie okresu dorastania i nie doświadczają one objawów tej choroby w późniejszym życiu. Mimo tego istnieje ryzyko, że po okresie wolnym od symptomów choroba powróci.

Kaszel astmatyczny 

Kaszel astmatyczny na ogół jest suchy, co oznacza, że osoba nie odkrztusza wydzieliny. Jest on częstym objawem tej choroby. Co ciekawe, istnieje typ astmy, w którym pojawia się tylko kaszel bez innych symptomów.

Dlaczego astma powoduje kaszel?

W drogach oddechowych osób chorych na astmę występuje stan zapalny. Dlatego są one bardziej wrażliwe na podrażnienia. Kiedy coś drażni drogi oddechowe powstaje kaszel, ponieważ organizm chce usunąć ten czynnik. Z tego powodu bodźce, które u zdrowej osoby nie wywołują żadnej reakcji, u astmatyka powodują kaszel.

Astma a infekcje 

Astmatycy są bardziej narażeni na pojawianie się u nich infekcji wirusowych układu oddechowego. Powodują je np. wirusy grypy. Takie zachorowania mogą nasilać objawy astmy. Dlatego korzystanie z corocznych szczepień ochronnych przeciwko grypie zmniejsza ryzyko pogorszenia stanu chorego. 

Domowe sposoby na kaszel astmatyczny 

Przede wszystkim należy pamiętać, że domowe sposoby na łagodzenie objawów astmy działają tylko wspomagająco i nie mogą zastąpić leczenia zalecanego przez lekarza. Do prostych metod, które mogą zminimalizować ryzyko pojawiania się kaszlu astmatycznego zaliczamy, m.in.: 

  1. Unikanie bodźców, które wywołują atak astmy. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe. 
  2. Rzucenie palenia i nie przebywanie w miejscach, w których znajduje się dym tytoniowy. 
  3. Wykonywanie ćwiczeń oddechowych. 

Kaszel astmatyczny a aktywność fizyczna

Regularna aktywność fizyczna może poprawiać stan zdrowia osób chorych na astmę, ponieważ:

  • polepsza pracę płuc, 
  • wzmacnia układ odpornościowy,
  • pomaga utrzymać prawidłową wagę, 
  • zmniejsza poziom stresu.

Co ważne, w trakcie uprawiania sportu należy mieć przy sobie inhalator, z którego możemy skorzystać w razie ataku. Wybierając aktywność, warto wziąć pod uwagę środowisko, w jakim chcemy ćwiczyć, np. czy nie znajdują się w powietrzu pyłki roślin. U niektórych osób, krótko po rozpoczęciu wysiłku fizycznego, pojawiają się objawy astmy, często w postaci kaszlu. Ćwiczenia nie są u nich całkiem przeciwwskazane, jednak należy zwracać uwagę na to, jaki ich rodzaj się wybiera. Tacy pacjenci powinni unikać sportów związanych z:

  • niską temperaturą powietrza, 
  • dużym, ciągłym wysiłkiem. 

Do polecanych sportów zaliczamy, m.in.: pływanie, jazdę na rowerze czy siatkówkę.

Leczenie astmy 

Na ten moment nie potrafimy całkowicie wyleczyć astmy. Dostępna terapia ma na celu zmniejszyć częstotliwość oraz intensywność objawów, a tym samym polepszyć komfort życia oraz zapewnić bezpieczeństwo pacjentowi. Lekarz indywidualnie dobiera rodzaj preparatu oraz dawkowanie, w zależności od potrzeb pacjenta.

Łagodzenie kaszlu astmatycznego

Jak wspomniano, kaszel astmatyczny na ogół jest suchy i duszący. Dlatego chorzy mogą poszukiwać środków, które pomogą im w łagodzeniu tego męczącego objawu. Należy pamiętać, że nie wszystkie leki przeciwkaszlowe są bezpieczne u osób z astmą. Kupując lek bez recepty, należy poinformować farmaceutę o tym, że choruje się na tę chorobę. 

Lewodropropizyna

Lewodropropizyna to lek przeciwkaszlowy przyjmowany doustnie. Mogą go stosować także astmatycy. Wykorzystuje się go zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Substancję można brać przed snem, aby zmniejszyć odruch kaszlu pojawiający się w nocy i powodujący wybudzanie. W przeciwieństwie do niektórych leków przeciwkaszlowych, lewodropropizyna nie uzależnia oraz nie powoduje zaparć. Ponadto nie działa centralnie (na mózg), a tym samym nie ma ryzyka wystąpienia depresji oddechowej (spłycenia oddechu), która może doprowadzić do uduszenia.

Jakich leków przeciwkaszlowych nie stosować przy astmie?

Pacjenci z astmą oskrzelową nie powinni stosować leków przeciwkaszlowych zawierających w składzie kodeinę. To substancja znajdująca się w niektórych tabletkach i syropach na kaszel, dostępnych bez recepty. Warto zwrócić uwagę na to, że zawierają ją też niektóre leki przeciwbólowe, które można nabyć bez recepty. Kodeina jest potencjalnie niebezpieczna dla astmatyków, ponieważ działa ona hamująco na tzw. ośrodek oddechowy w mózgu. Z tego powodu, przy pogorszeniu symptomów tej choroby, lek ten może doprowadzić do uduszenia. U osób z astmą oskrzelową nie stosuje się też leków przeciwkaszlowych zawierających w składzie dekstrometorfan.

Wykaz źródeł

  1. Global Initiative for Asthma: Global Strategy for Asthma Management and Prevention. 2022. [Dostęp: 24.01.23] Internet: https://ginasthma.org/wp-content/uploads/2022/07/GINA-Main-Report-2022-FINAL-22-07-01-WMS.pdf 
  2. NHS: Asthma. 2021. [Dostęp: 19.01.23] Internet: https://www.nhs.uk/conditions/asthma/ 
  3. World Health Organization: Asthma. 2022. [Dostęp: 19.01.23] Internet: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/asthma 
  4. ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics (Version: 02/2022): CA23 Asthma. [Dostęp: 19.01.23] Internet: https://icd.who.int/browse11/l-m/en#/http://id.who.int/icd/entity/1656445230 
  5. Balińska-Miśkiewicz W. Diagnostyka i leczenie astmy oskrzelowej u osób dorosłych. Farm Pol, 2009. 65(11), 793-803. 
  6. Asthma and Allergy Foundation of America: Allergens and Allergic Asthma. 2022. [Dostęp: 19.01.23] Internet: https://aafa.org/asthma/asthma-triggers-causes/allergic-asthma/ 
  7. ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics (Version: 02/2022): CA23.0 Allergic asthma. [Dostęp: 19.01.23] Internet: https://icd.who.int/browse11/l-m/en#/http://id.who.int/icd/entity/1870104478 
  8. American College of Allergy, Asthma, & Immunology: Non – Allergic Asthma. [Dostęp: 19.01.23] Internet: https://acaai.org/asthma/types-of-asthma/non-allergic-asthma 
  9. American College of Allergy, Asthma, & Immunology: Adult Onset Asthma. [Dostęp: 19.01.23] Internet: https://acaai.org/asthma/types-of-asthma/adult-onset-asthma/ 
  10. Trivedi M, Denton E. Asthma in Children and Adults-What Are the Differences and What Can They Tell us About Asthma? Front Pediatr. 2019. 7:256
  11.  Niimi A. Cough and Asthma. Curr Respir Med Rev. 2011. 7(1):47-54.
  12. American College of Allergy, Asthma, & Immunology: Asthma Cough. [Dostęp: 19.01.23] Internet: https://acaai.org/asthma/symptoms/asthma-cough/ 
  13. Liebhart J. Infekcje układu oddechowego w astmie. Medycyna po Dyplomie. 2012. 02. 
  14. Asthma + Lung UK: Getting Active when you have asthma. 2022. [Dostęp: 20.01.23] Internet: https://www.asthma.org.uk/advice/living-with-asthma/exercise-and-activities/ 
  15. Asthma and Allergy Foundation of America: Exercise – Induced Bronchoconstriction (Asthma). [Dostęp: 20.01.23] Internet: https://aafa.org/asthma/asthma-triggers-causes/exercise-induced-asthma/ 
  16. Polskie Towarzystwo Chorób Atopowych: Astma oskrzelowa. [Dostęp: 20.01.23]
  17. NIH – National Center for Advancing Translational Sciences – Inxight Drugs: Levodropropizine. Internet: https://drugs.ncats.io/drug/3O31P6T4G3 
  18. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Unituss Junior, 60mg/10ml, syrop. Pozwolenie nr 26325. 
  19. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Thiocodin, 15mg + 300mg, tabletki. Pozwolenie nr R/2400.
  20. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Solpadeine, (500mg + 8mg + 30mg), kapsułki. Pozwolenie nr R/3436. 
  21. Nair AA, Farber HJ, Chen H. Risk of asthma exacerbation associated with opioid and nonopioid analgesic use in children with current asthma. J Manag Care Spec Pharm. 2022. 28(3):325-335.
  22. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Acodin, 15mg, tabletki. Pozwolenie nr 4042.