Suchy kaszel u dziecka jest męczącym objawem, dlatego staramy się zrobić wszystko, aby przynieść maluchowi ulgę. Oprócz leczenia zaordynowanego przez lekarza, którym jest między innymi włączenie do kuracji syropu przeciwkaszlowego, istnieją działania niefarmakologiczne, które warto zastosować w tej sytuacji. Mogą one przynieść dziecku ulgę i poprawić jego samopoczucie. Przyjrzyjmy się więc dodatkowym sposobom łagodzącym kaszel.

Nawilżenie powietrza

Główny okres infekcji zwykle przypada na warunki jesienno-zimowe. Mieszkania muszą być wówczas ogrzewane, co często prowadzi do nadmiernego przesuszenia powietrza wewnątrz.

Suche powietrze wysusza drogi oddechowe, co zwiększa ryzyko infekcji, ale także przedłuża objawy chorobowe.

Domowe sposoby nawilżania powietrza obejmują postawienie naczyń z wodą w pobliżu źródeł ciepła bądź powieszenia mokrego ręcznika na kaloryferze. Warto też zainwestować w profesjonalny nawilżacz powietrza.

Unikanie czynników drażniących

W otoczeniu chorego maluszka powinno być jak najmniej czynników, które mogą wywołać odruch kaszlu. Należą do nich:

  • nagłe zmiany temperatury – różnica temperatur między wnętrzem domów a środowiskiem zewnętrznym może być w okresie jesienno-zimowym duża. W przypadku infekcji górnych dróg oddechowych takie zmiany mogą podrażniać śluzówkę i wywoływać odruch kaszlu;
  • dym papierosowy – dzieci mogą być narażone na bierne wdychanie dymu papierosowego, gdy zamieszkują z osobą czy osobami palącymi. Nie tylko w czasie infekcji, ale zawsze prowadzi to do podrażnienia dróg oddechowych. Zdecydowanie dym tytoniowy będzie pogarszał kaszel u dziecka;
  • alergeny – problem dotyczy przede wszystkim dzieci z uczuleniem na kurz, pyłki roślinne czy sierść zwierząt. Pamiętajmy jednak, że także dla dróg oddechowych dzieci wolnych od alergii zakurzone pomieszczenia będą stanowiły czynnik nasilający kaszel.

Dieta i odpowiednie nawodnienie

Odpowiednia podaż płynów

Infekcja, zwłaszcza ta przebiegająca z wysoką gorączką, może powodować odwodnienie organizmu. Stąd bardzo ważne jest zwiększenie podaży płynów. Sprawdzi się nie tylko woda, ale także napary ziołowe. Ulgę w objawach może przynieść np. herbatka z kwiatostanu lipy, korzenia prawoślazu, kwiatu bzu czarnego czy koszyczka rumianku. Dodatkowo można do naparów dodać łyżeczkę miodu i plasterek cytryny (dla dzieci powyżej 1. roku życia).

Odpowiednie nawodnienie pomaga w nawilżeniu podrażnionych dróg oddechowych, co może przynieść ulgę w suchym kaszlu.

Odżywcze odżywianie

Dieta w trakcie infekcji powinna być odżywcza, by wzmocnić organizm. Jednocześnie kaszel i ból gardła mogą utrudniać połykanie i sprawiać dziecku dyskomfort. Możemy więc postawić na zdrowe ciepłe zupy, szczególnie na bazie bulionu.

Prozdrowotne właściwości miodu

Bardzo często posiadamy też w domu znakomity środek łagodzący kaszel jakim jest miód. Łagodzi on podrażnienie gardła i zmniejsza intensywność kaszlu, co wykazano w badaniach klinicznych. Warto wybierać miód surowy czyli nie podgrzewany powyżej 40 st C – będzie wtedy zawierał dodatkowe substancje aktywne wzmacniające odporność.

Porównując działanie miodu podanego na noc z podawaniem leków, działaniem placebo lub brakiem interwencji badacze potwierdzili obiektywnie, że zmniejsza on nocny kaszel i poprawia jakość snu. Działanie to może wynikać z zawartości substancji czynnych pochodzących z kwiatów bądź pszczół. Jednak sama jego lepkość i osmotyczność może wpływać kojąco i gojąco na śluzówkę górnych dróg oddechowych.

Oczywiście należy pamiętać, że miód zalecany jest dopiero po skończeniu 1. roku życia ze względu na zwiększone ryzyko botulizmu u dzieci! Nie w pełni rozwinięta mikrobiota u niemowlęcia może umożliwić zarodnikom Clostridium botulinum pochodzącym z miodu przybranie formy czynnej (produkującej toksyny) w jelicie. Innym ograniczeniem dla podawania miodu jest alergia na produkty pszczele. Należy też pamiętać, że długie podawanie wieczorem miodu może źle wpływać na stan zdrowia jamy ustnej i zębów.

Inhalacje

Inhalacje mogą przynieść ulgę w przypadku suchego kaszlu, łagodząc podrażnienie krtani. Można stosować inhalacje parowe z soli fizjologicznej lub z dodatkiem olejków eterycznych (np. lawendowego czy eukaliptusowego), które pomagają nawilżyć drogi oddechowe i złagodzić kaszel. Warto jednak unikać inhalacji u bardzo małych dzieci bez konsultacji z lekarzem.

Masaż i ciepłe okłady

Ciepły kompres na klatkę piersiową lub plecy może złagodzić napięcie i pomóc w łagodzeniu suchego kaszlu. Delikatny masaż może także przynieść ulgę w przypadku napadów kaszlu. W klatkę piersiową dziecka można także wcierać przed snem wazelinę z dodatkiem olejków eterycznych. Badania wykazały, że takie postępowanie zmniejszało nasilenie nocnego kaszlu.

Odpowiednia pozycja do snu

Podczas snu warto, by dziecko miało podniesioną główkę (np. za pomocą poduszki). Ułatwia to swobodne oddychanie i zmniejsza nasilenie kaszlu w nocy.

Odpowiedni odpoczynek

Dbaj o to, by dziecko miało spokój i odpoczynek, ponieważ zbyt duży wysiłek fizyczny może nasilać kaszel. Odpowiednia ilość snu wspiera regenerację organizmu i poprawia stan zdrowia.

Ziołowe preparaty łagodzące kaszel

W przypadku kaszlu można również podać dziecku ziołowe preparaty, które zawierają związki śluzowe. Ich działanie polega na powlekaniu powierzchni zmienionych zapalnie błon śluzowych co łagodzi ich podrażnienie.

Takie ochronne działanie wykazuje np. ekstrakt z porostu islandzkiego, korzenia prawoślazu oraz liścia babki lancetowatej. Inne zioła mogą działać przeciwzapalnie, poprawiać wydzielanie śluzu w drogach oddechowych i ułatwiać wydalanie zalegającego śluzu na zewnątrz. Należą do nich np. wyciągi z bluszczu pospolitego czy ziela tymianku. Olejek tymiankowy wykazuje również działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Działanie wyżej wymienionych ekstraktów ziołowych zostało potwierdzone w badaniach klinicznych u dzieci i dorosłych.

Inne rośliny, które mogą przynieść ulgę choremu dziecku to np. ekstrakty z:

  • owoców bzu czarnego – działa antyoksydacyjnie, przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo;
  • jeżówki purpurowej – wspiera działanie układu immunologicznego. Można go stosować od 12. roku życia;
  • eukaliptusa – działa przeciwzapalnie i ułatwia odkrztuszanie. Można podawać go dzieciom po 12. roku życia;
  • pelargonii afrykańskiej – ma działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne oraz immunomodulujące. Ponadto łagodzi częstość i nasilenie objawów kaszlu oraz skraca czas infekcji.

Łagodzenie suchego kaszlu u dzieci do 2. roku życia

Ze względu na to, że mamy niedostatek badań klinicznych różnych preparatów w tej grupie wiekowej, należy zachować szczególną ostrożność w wyborze drogi postępowania. Do bezpiecznych działań należy z pewnością:

  • odpowiednie nawadnianie dziecka;
  • dbanie o drożność nosa np. czyszcząc go często za pomocą roztworów soli fizjologicznej (0,9% roztwór lub roztwór hipertoniczny) i aspiratora;
  • zastosowanie nawilżaczy powietrza i inhalacji solą fizjologiczną;
  • pozostawanie pod stałą opieką lekarza pediatry.

Suchy kaszel u dziecka. Podsumowanie

Zastosowanie powyższych metod, odpowiednia dieta i odpoczynek mogą pomóc złagodzić suchy kaszel i przyspieszyć powrót do zdrowia. Pamiętajmy jednak, że przedłużająca się infekcja czy długo męczący kaszel należy skonsultować z lekarzem. Zwłaszcza, że nie tylko infekcje mogą powodować kaszel i bardzo ważne jest wtedy znalezienie jego przyczyny i wdrożenie właściwego postępowania.

Nie podawajmy także dzieciom leków przeciwkaszlowych bez konsultacji. Zwłaszcza leki o działaniu ośrodkowym charakteryzują się ograniczoną skutecznością, a także mogą być obarczone zwiększonym ryzykiem działań niepożądanych u dzieci. Największe bezpieczeństwo w takiej terapii wykazuje lek o działaniu obwodowym czyli lewodropropizyna. Lekarz w trakcie badania dziecka określi konieczność dołączenia tego leku do terapii kaszlu.

Sprawdź: Kaszel suchy – kompendium wiedzy

Opracowanie: mgr farmacji Marta Koziarska

Bibliografia

  1. Shadkam MN, Mozaffari-Khosravi H, Mozayan MR „A comparison of the effect of honey, dextromethorphan, and diphenhydramine on nightly cough and sleep quality in children and their parents”. Journal of Alternative and Complementary Medicine, 2010.
  2. Paul IM, Beiler J, McMonagle A, Shaffer ML, Duda L, Berlin Jr CM „Effect of honey, dextromethorphan, and no treatment on nocturnal cough and sleep quality for coughing children and their parents”. Archives of Pediatric and Adolescent Medicine, 2007.
  3. Krenke K, Doniec Z, Mastalerz-Migas A, Mazurek H, Bieńkowski P, Jackowska T, Kulus M „Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci – aktualizacja”. Lekarz POZ, 2022.