Kaszel u dziecka to objaw, który niepokoi każdego rodzica i wymaga wzmożonej czujności. Najczęściej jest on symptomem rozwijającej się choroby układu oddechowego, a tej pod żadnym pozorem nie można ignorować, aby nie narażać malucha na rozwój groźnych powikłań, takich jak chociażby zapalenie oskrzeli czy zapalenie płuc. Jak radzić sobie z kaszlem u dzieci i jak go skutecznie leczyć?
Choć sam kaszel nie jest chorobą, wymaga od rodzica odpowiedniej reakcji. Jest bowiem objawem klinicznym wywoływanym przez schorzenia o różnym podłożu. W przypadku dzieci bardzo często są to choroby dróg oddechowych, które są jedną z najczęstszych przyczyn wizyt w gabinetach lekarskich. Maluchy w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym zapadają na tego typu infekcje nawet kilka razy w roku. Ich układ odpornościowy nie jest jeszcze wystarczająco ukształtowany, a każdy kontakt z chorobotwórczymi patogenami stanowi dla nich prawdziwy sprawdzian odporności.
Zanim jednak układ immunologiczny malucha wykształci swoje mechanizmy obronne, rodzice stoją przed nie lada wyzwaniem — nawracające infekcje dróg oddechowych oraz towarzyszący im kaszel utrudniają normalne funkcjonowanie całej rodziny i uniemożliwiają dziecku chodzenie do szkoły czy przedszkola, a także zakłócają spokojny sen.
Co jest przyczyną kaszlu?
Kaszel jest odruchem obronnym, który ma na celu usunięcie zanieczyszczeń i patogenów z dróg oddechowych. Odruch kaszlowy wywoływany jest poprzez pobudzanie receptorów kaszlu, które wysyłają impulsy nerwowe do ośrodka kaszlu. Takie receptory znajdują się w całych drogach oddechowych, a także w przewodzie słuchowym, przeponie czy żołądku i mogą być stymulowane przez bodźce mechaniczne, takie jak zalegająca wydzielina, a także bodźce chemiczne i fizyczne, w tym zimne powietrze.
Zdecydowana większość przyczyn kaszlu ma swój początek w nieprawidłowościach występujących w układzie oddechowym i zwykle są to właśnie infekcje oraz nadreaktywność będąca pozostałością po przebytej już chorobie.
Za najczęstszą przyczynę kaszlu u dzieci uznaje się infekcje dróg oddechowych. Może on przybierać również różne formy — formy przewlekłe trwające powyżej czterech tygodni, takie jak kaszel swoisty mający swoje źródło w płucach i kaszel nieswoisty o suchym charakterze bez rozpoznanej konkretnej przyczyny oraz formę ostrą, czyli kaszel ostry, który trwa około dwóch tygodni i zwykle towarzyszy infekcji wirusowej. Ponadto wyróżnia się także kaszel związany z miejscem jego powstawania, czyli kaszel gardłowy, kaszel oskrzelowy czy kaszel krtaniowy. Z kolei wspomniany już kaszel poinfekcyjny utrzymuje się nawet do trzech tygodni po przebytej infekcji i nasila się podczas aktywności fizycznej czy zmieniających się warunków środowiskowych.
Wśród częstych przyczyn kaszlu wymienia się także zapalenie zatok przynosowych, kiedy ściekająca po ścianach gardła wydzielina prowokuje odruch kaszlowy, a także przedłużające się zapalenie oskrzeli o podłożu bakteryjnym, które jest jedną z możliwych przyczyn kaszlu przewlekłego.
Szacuje się, że częstość kaszlu przewlekłego w grupie dzieci 5-11 lat wynosi około 10-20%.
Co robić, gdy nasze dziecko męczy kaszel?
Choć kaszel jest naturalnym odruchem umożliwiającym usunięcie patogenów czy zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych, przychodzi czas, kiedy zaczyna pogarszać samopoczucie i zaburzać sen, utrudniając dziecku normalne funkcjonowanie. Dzieje się tak, gdy kaszel staje się przewlekły. Dotyczy to szczególnie kaszlu napadowego pojawiającego się w nocy lub kaszlu z odkrztuszaniem wydzieliny.
Długo utrzymujący się kaszel podrażnia drogi oddechowe, utrudnia zasypianie i upośledza właściwą funkcję błony śluzowej.
Każda pojawiająca się infekcja wymaga odpowiedniej reakcji rodzica i właściwego leczenia – nieleczona lub niedoleczona infekcja górnych dróg oddechowych może przekształcić się w zapalenie płuc lub zapalenie oskrzelików o ciężkim przebiegu, które są niezwykle groźne dla zdrowia, a nawet życia dziecka!
Znalezienie przyczyny kaszlu jest podstawą skutecznego leczenia. Poza tym warto pamiętać, że na różnych etapach infekcji wirusowej układu oddechowego kaszel może nabierać odmiennego charakteru i wymaga innego postępowania. Po leki przeciwkaszlowe warto sięgać na początku infekcji, gdy mamy do czyniania z suchym kaszlem. Z kolei leki wykrztuśnie ułatwią odksztuszanie pojawiającej się w tzw. drugiej fazie infekcji wydzieliny.
Mamy do wyboru dwa rodzaje leków przeciwkaszlowych: środki działające ośrodkowo (opioidowe i nieopioidowe) oraz działające obwodowo.
Kaszel u dziecka – po jakie leki sięgać?
Leczenie kaszlu jest zależne od przyczyny, o czym wspominaliśmy wcześniej. Zastosowanie znajdują tu leki przeciwkaszlowe, wykrztuśne, bronchodilatacyjne, które poprawiają przepływ powietrza przez oskrzela oraz przeciwzapalne, a w szczególnych przypadkach także antybiotyki.
Jedną z najskuteczniejszych substancji działających obwodowo o udokumentowanym i bezpiecznym działaniu przeciwkaszlowym jest lewodropropizyna, powszechnie stosowana od lat 80. Analiza badań porównawczych wykazała, że lewodropropizyna jest nie tylko skutecznym lekiem przeciwkaszlowym u dzieci i dorosłych, ale charakteryzuje się przy tym dużo wyższą skutecznością niż działające ośrodkowo leki przeciwkaszlowe. Więcej na jej temat piszemy w artykule: Jak skutecznie leczyć kaszel suchy?
Lewodropropizynę stosuje się objawowo w celu hamowania kaszlu w przebiegu chorób o różnej etiologii. Najczęściej są to oczywiście infekcje górnych dróg oddechowych, ale stwierdzono także jej dobre działanie w kaszlu astmatycznym. Lewodropropizynę w postaci syropu można stosować już u dzieci powyżej 2. roku życia bez obawy o objawy niepożądane czy interakcje z innymi lekami.
Streszczenie artykułu: https://klinika.com.pl/produkt/kaszel-u-dzieci/
Bibliografia
- Gowin E., Kaszel u dzieci, Klinika Pediatryczna, Alergologia vol 30 no 1
- Bryl M., „Rekomendacje postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci dla lekarzy POZ”, https://www.termedia.pl/poz/
- Gunella G., Zanasi A., Massimo Vanasia C.B.: Efficacy and safety of the use of levodropropizine in patients with chronic interstitial lung diseases. Clin Ter 1991, 136(4): 261–266.
